Signalering
Het is mogelijk dat u leerlingen in de klas heeft die seksueel misbruik hebben meegemaakt of andere problemen hebben op het gebied van seksualiteit. Of het kan voorkomen dat leerlingen of collega-docenten seksueel grensoverschrijdend gedrag vertonen. Het is belangrijk dat u dit tijdig kunt signaleren en weet hoe u hiermee kunt omgaan.
“L. ging zich steeds problematischer gedragen in de klas. Hij werd gepest omdat hij 'flikker’ zou zijn. Via voorlichtingindeklas.nl regelde ik een gastles over homoseksualiteit. Die les vergrootte het begrip voor seksuele diversiteit van de leerlingen. Nu voelt L. zich beter begrepen en gesteund. Hij is veel rustiger geworden.”
Docent voortgezet onderwijs
Soort problemen
Op het gebied van seksualiteit en relaties kunnen verschillende problemen spelen:
- Liefdesverdriet, jaloezie en overspel.
- Ongewenste zwangerschap, abortus.
- Soa’s.
- Seksueel misbruik, seksuele grensoverschrijding.
- Problemen rondom de seksuele voorkeur of geconfronteerd worden met homonegativiteit.
- Seksuele problemen, zoals pijn bij het vrijen of problemen met klaarkomen.
Voorbeelden van seksueel ongewenst gedrag
- Docenten die 'seksueel getint' online contact hebben met leerlingen.
- Leerlingen die blootfoto’s van klasgenoten versturen per whatsapp of mail.
- Een groep jongens die meisjes op het schoolplein nafluit of -roept of hen op andere manieren seksueel intimideert.
- Een leerling die wordt gepest en van de klas buitengesloten wordt omdat hij homo zou zijn.
- Pubermeiden die zich tegenover jongens in de klas en docenten seksueel uitdagend opstellen.
Onzichtbaar
Problemen met seksualiteit en relaties zijn niet altijd direct zichtbaar op school of in de klas:
- Riskant gedrag vindt vaak verborgen of in de privésfeer plaats en is daarom voor de school of klas niet altijd zichtbaar.
- Leerlingen uiten problemen of klachten op het gebied van seksualiteit en relaties niet snel of makkelijk.
- Een ongewenste zwangerschap of een soa wordt niet altijd tijdig opgemerkt.
Wanneer is er iets mis?
Mogelijke signalen dat er iets aan de hand is:
- Gedrags- en psychologische signalen, bijvoorbeeld: lage zelfwaardering, angstige of depressieve gevoelens, agressie en opstandigheid, zeer meegaand gedrag, wantrouwen, (seksueel) uitdagend gedrag, achteruitgang in leerprestaties, concentratieproblemen, slaaptekort.
- Signalen met betrekking tot beweging en houding: schrikreactie bij aanraken, negatief lichaamsbeeld, zich niet durven bewegen (benen en billen stijf tegen elkaar houden), niet durven uitkleden bij gym, geen spontaan bewegingsspel.
- Lichamelijke signalen: buik- of hoofdpijn, vermoeidheid, jeuk aan de geslachtsdelen, verhoogde neiging tot braken.
- Overige signalen: opeens met dure luxe kleren of artikelen lopen, opscheppen over nieuwe veel oudere vriend, plotseling veel zakgeld hebben.
Tips
- Geef van tevoren aan dat leerlingen altijd bij u terecht kunnen als zij vragen of problemen hebben. Dat ze dit ook na de les of per mail kunnen doen.
- Introduceer de vertrouwenspersoon in de klas waarbij hij/zij de werkwijze toelicht.
- Zorg er voor dat u op de hoogte bent van de signalerings-, hulp- en verwijsstructuur binnen uw school en van hulp- en adviesmogelijkheden (Sense in de regio).
- Als u problemen signaleert of vermoedens heeft breng dit ter sprake in een persoonlijk gesprek. Beloof geen geheimhouding, maar wel discretie en zorgvuldigheid bij het vervolgtraject.
- Erkenning van het probleem, het tonen van medeleven is soms al voldoende. Het verwijzen naar meer informatie of een hulverleningsinstantie kan een volgende stap zijn. Meer kan en hoeft u als docent vaak niet te doen.
- Wees op de hoogte van de meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld en de meldplicht en aangifteplicht seksueel misbruik in het onderwijs.