Weerbaarheid gaat over het ontdekken van de eigen wensen en grenzen en het achterhalen van wensen en grenzen van de ander. Wie weerbaar is, kan opkomen voor zichzelf.
“Je bent seksueel weerbaar als je controle en regie hebt over je eigen seksualiteit. Het gaat over het vermogen om keuzes te maken, wensen en grenzen te uiten en om verantwoordelijkheid nemen voor je gedrag en de gevolgen daarvan.””Meulmeester e.a., 2008
Weerbaarheid gaat daarnaast over:
- Voor jezelf opkomen (verbaal, non-verbaal, fysiek) in bedreigende situaties;
- Verantwoordelijkheid nemen voor grensoverschrijdend gedrag;
- Groepsdruk weerstaan;
- Het beperken van negatieve gevolgen van onveilige seks en seksueel geweld (bijvoorbeeld door hulp te vragen).
Welke vragen hebben leerlingen over weerbaarheid?
Leerlingen onder de 12 jaar:
- Hoe kan ik een ander laten merken dat ik hem of haar leuk vind?
- Sommige kinderen hebben al verkering. Moet ik daarom ‘ja’ zeggen als iemand mij vraagt?
- Er is een meisje dat steeds aan mij zit, maar ik wil dit eigenlijk niet, wat kan ik doen?
Leerlingen boven de 12 jaar:
- Er is iemand met wie ik graag wil zoenen, hoe laat ik dat merken?
- Hoe kan ik duidelijk maken dat ik iets niet wil?
- Hoe weet je of iemand seks wil?
- Mijn vriend wil met me naar bed, maar ik wil dat nog niet. Wat moet ik doen?
- Als je eenmaal ja hebt gezegd, moet je dan ook ‘all the way’ gaan?
Lesgeven over weerbaarheid
- Om zich weerbaar op te stellen moet een kind of jongere zijn of haar eigen wensen en grenzen kennen, evenals die van anderen herkennen. Het is belangrijk dat kinderen en jongeren hun wensen en grenzen aan anderen duidelijk kunnen maken. Dit kan met woorden en/of door lichaamstaal.
- Besteed vooral aandacht aan het vergroten van de weerbaarheid, het leren communiceren over wensen en grenzen en het respectvol omgaan met elkaar. Bij jonge kinderen betekent dit ook: jouw lichaam is van jezelf, je mag zelf bepalen wat je wel en niet wilt.
- De volgende onderwerpen zijn belangrijk om te bespreken tijdens de les:
- Wat (seksueel) prettig wordt gevonden verschilt per persoon;
- Seks is alleen oké als beide partijen er plezier aan beleven;
- Hoe leerlingen hun grens kunnen aanvoelen en die van de ander;
- Hoe leerlingen duidelijk kunnen laten merken dat ze iets niet of juist wel willen;
- De verschillende vormen van seksuele grensoverschrijding;
- Mogelijke gevolgen van seksuele grensoverschrijding;
- Meisjes krijgen vaker te maken met grensoverschrijdend gedrag, maar ook jongens kunnen slachtoffer zijn;
- De dader is altijd verantwoordelijk.
- Behandel dit onderwerp bij voorkeur binnen een breder lespakket over seksualiteit. Gebruik geïntegreerde en samenhangende lespakketten waarin lessen over relaties en seksualiteit in een brede en doorlopende leerlijn worden aangeboden.
- Kijk hier voor voorbeelden van (erkende) weerbaarheidsprogramma’s over wensen en grenzen en preventie van ongewenst seksueel gedrag.